Dr Marta Skowron Volponi, entomolog, absolwentka Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego została laureatką Nagrody Miasta Gdańska dla Młodych Naukowców im. Jana Uphagena za rok 2018 w kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych. Nagrodę otrzymała za oryginalne, autorskie podejście do badań z zakresu entomologii – lepidopterologii (działu nauki zajmującego się badaniem motyli), znaczące osiągnięcia naukowe z zakresu mimikry behawioralnej (upodobniania się do innego gatunku) oraz opisanie trzech nowych dla nauki gatunków motyli z rodziny przeziernikowatych. Dr Skowron Volponi została jedyną laureatką tegorocznej Nagrody Uphagena.
Uroczystość wręczenia nagrody odbyła się 1 marca w Domu Uphagena w Gdańsku. W imieniu pełniącej funkcję Prezydenta Miasta Gdańska Aleksandry Dulkiewicz wyróżnienie wręczył Zastępca Prezydenta ds. edukacji i usług społecznych Piotr Kowalczuk.
Nagroda Miasta Gdańska dla Młodych Naukowców im. Jana Uphagena, nazywana wcześniej „Młodym Heweliuszem”, przyznawana jest od 2003 roku studentom i absolwentom gdańskich uczelni wyższych w wieku do 30 lat za wybitne osiągnięcia naukowe.
Dr Marta Skowron Volponi jest absolwentką Studium Doktoranckiego z Biologii, Ekologii i Mikrobiologii na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Jest entomologiem z pasji i z wykształcenia. W ramach pracy doktorskiej połączyła nowatorskie metody analizy trajektorii lotu owadów, badań charakterystycznych fragmentów DNA motyli oraz wysokiej jakości dokumentacji filmowej i fotograficznej z klasycznymi badaniami morfologii (budowy) i taksonomii (klasyfikacji) tropikalnych motyli z rodziny przeziernikowatych, imitujących pszczoły lub osy. Dotąd opisała trzy gatunki motyli nowych dla nauki (z lasów tropikalnych Malezji i Tajlandii) oraz odkryła ponownie czwarty, znany dotąd tylko z jednego okazu muzealnego liczącego ponad 130 lat. Właśnie to ostatnie odkrycie przyniosło największy rozgłos. Dr Marta Skowron Volponi za swoje największe naukowe osiągnięcie uważa udowodnienie, że przezierniki imitują swoje modele (pszczoły lub osy) nie tylko morfologicznie, ale także latając w podobny sposób, kreśląc podobne trajektorie. Prezentacja ustna o tych badaniach, którą wygłosiła na największej w Europie konferencji entomologicznej (XI European Congress of Entomology, Neapol, Włochy, prawie 1000 uczestników), wygrała nagrodę za jedną z pięciu najlepszych prezentacji doktorantów. Dr Skowron Volponi najbardziej interesuje behawior motyli w ich środowisku naturalnym, aspekt zupełnie niezbadany dla przezierników, dlatego spędza dużo czasu w terenie, a swoich obiektów badań nie wabi syntetycznymi feromonami, jak to zazwyczaj robią taksonomowie zajmujący się tą grupą owadów. Dzięki temu jej publikacje to nie tylko techniczne opisy morfologii motyli, ale także wgląd w ich „codzienne życie”, opisany i ukazany w unikatowych filmach.
W latach 2012-2018 dr Skowron Volponi poprowadziła siedem ekspedycji do lasów tropikalnych Malezji i Tajlandii. O jej wyprawach powstał dwuodcinkowy film dokumentalny „Marta w dżungli” emitowany na Fokus TV. Brała także udział w produkcji filmu przyrodniczego „Biebrza – między jawą a snem”. W trakcie doktoratu odbyła dwa zagraniczne staże naukowe: na Uniwersytecie Macquarie w Sydney, w Australii oraz na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, w Stanach Zjednoczonych. Jest autorką 12 publikacji naukowych w recenzowanych, międzynarodowych czasopismach, w 7 z nich jest pierwszą autorką. W roku 2016 zdobyła grant ETIUDA IV Narodowego Centrum Nauki. Zajmuje się także popularyzacją nauki, jej artykuły popularnonaukowe były publikowane w „National Geographic Polska”, „Forum Akademickim” czy na blogu organizacji Global Wildlife Conservation. We wrześniu 2018 zdobyła pierwszą nagrodę za prezentację popularnonaukową w czasie Kuźni Młodych Talentów organizowanej przez Akademię Młodych Uczonych PAN. Od roku jest wiceprezesem Fundacji ClearWing na rzecz Bioróżnorodności. W ramach działalności fundacji prowadzi badania motyli, organizuje, a także będzie prowadzić, zajęcia edukacyjne oraz pokazy filmów przyrodniczych w Polsce i w Azji Południowowschodniej. W dalszej przyszłości ma nadzieję koordynować projekt ochrony unikatowych siedlisk motyli w Tajlandii.
Nagroda Miasta Gdańska dla Młodych Naukowców im. Jana Uphagena to najważniejsze wyróżnienie na Pomorzu dla młodych badaczy. Nagrodę dla młodych naukowców pod nazwą „Młody Heweliusz” ustanowiono w 2003 roku, a od 2006 nosi nazwę Nagrody Miasta Gdańska dla Młodych Naukowców im. Jana Uphagena. Badacze z Uniwersytetu Gdańskiego są jej laureatami od początku ustanowienia. W gronie wyróżnionych znaleźli się: dr Sławomir Antkiewicz (2003), dr Oktawian Nawrot (2004), dr Karol Horodecki i dr Monika Bokiniec (2006), dr Kamil Zeidler (2007), dr Michał Harciarek (2008), dr Paweł Antonowicz i dr Robert Łyżeń (2009), dr Sylwia Freza i dr Magdalena Giers (2011), mgr Jakub Szlachetko (2012), mgr Piotr Kitowski (2013), dr Anna Klimaszewska i dr Marta Kolanowska (2014), mgr Wacław Kulczykowski (2016), mgr Piotr Zieliński (2017).
