Nowe technologie, różnice pokoleniowe, wychwytywanie aktualnych i przewidywanie przyszłych potrzeb rynku pracy, a także dynamicznie zmieniające się społeczeństwo stawiają przed nauczycielami dużo wyzwań w zakresie metod i form kształcenia, zasad doskonalenia wiedzy oraz własnego warsztatu dydaktycznego.
Projekt IQ
Dr Beata Karpińska-Musiał zainspirowana „Szkołą Tutorów Akademickich” – szkoleniem tutorskim prowadzonym przez Collegium Wratislaviense zainicjowała realizację Projektu IQ – „W trosce o jakość w ilości – program interdyscyplinarnego wspierania studenta filologii obcej w oparciu o metodę tutoringu akademickiego w Uniwersytecie Gdańskim (ang. Ideal Quality in Good Quantity)”. Projekt ten, zrealizowany w latach 2014-2016, był możliwy dzięki grantowi, jaki dr Karpińska-Musiał otrzymała w ramach Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego (działanie Rozwój Polskich Uczelni) od darczyńców z Islandii, Norwegii i Lichtensteinu (tzw. granty Norweskie – EEA Grants, Norway Grants i środki krajowe). Operatorem projektu na terenie kraju była Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji. Wartość całego projektu wynosiła 345 407,88 PLN. Projekt miał na celu podniesienie jakości kształcenia oraz wydobycie potencjału intelektualnego ze studentów, którzy oczekują jeszcze bardziej ambitnych wyzwań niż te, które oferuje im program studiów wybranego kierunku.
W kwietniu 2016 r. w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim odbyła się dwudniowa ogólnopolska konferencja podsumowująca projekt, zatytułowana „W trosce o jakość w ilości – edukacja akademicka w procesie zmian”, w której udział wzięło ponad 120 uczestników z całej Polski, w tym studenci projektu, którzy mogli zaprezentować realizowane w tutoringu działania.
W Projekcie IQ opublikowano również trzy publikacje: dwie monografie zbiorowe pod redakcją Beaty Karpińskiej-Musiał, napisane przez tutorów (http://libron.pl/katalog/czytaj/id/204) oraz studentów projektu (http://libron.pl/katalog/czytaj/id/203). Trzecią książkę stanowi monografia autorska Beaty Karpińskiej-Musiał, pt. „Edukacja spersonalizowana w uniwersytecie. Ideologia – instytucja – dydaktyka – tutor”, zawierająca wyniki badań przeprowadzonych w trakcie trwania projektu (http://libron.pl/katalog/czytaj/id/219).
Podsumowanie Projektu IQ:
Podsumowanie bieżącej edycji wdrożeń na Wydziale Filologicznym UG:
Podsumowanie wdrożeń na Wydziale Oceanografii i Geografii UG:
Centrum Tutorów UG
Kontynuacją współpracy akademickiej i form kształcenia wdrożonych w ramach „Projektu IQ” w sensie organizacyjnym jest „Centrum Tutorów UG”, kierowane przez dr Beatę Karpińska-Musiał (Wydział Filologiczny), dr Ewę Szymczak (Wydział Oceanografii i Geografii), dr Monikę Woźniak (Wydział Zarządzania) oraz dr Annę Malcer-Zakrzacką (Wydział Filologiczny). Działalność Centrum polega na „interdyscyplinarnej współpracy dydaktycznej tutorów akademickich UG w oparciu o metodę Design Thinking oraz jej aplikację na zajęciach fakultatywnych i seminaryjnych ze studentami kierunków filologicznych (obcych oraz polskiej), pedagogiki, geografii, gospodarki przestrzennej, gospodarki wodnej, geologii i oceanografii, biologii oraz zarządzania.”
Centrum Tutorów UG jest dofinansowane z Funduszu Innowacji Dydaktycznych UG i jest projektem międzywydziałowym, skierowanym do certyfikowanych Tutorów Uniwersytetu Gdańskiego, a także chętnych nauczycieli akademickich pracujących jako mentorzy, promotorzy prac dyplomowych i magisterskich, opiekunowie i mentorzy doktorantów. Na cyklicznych, czterech w roku spotkaniach CT UG, prowadzone są dyskusje, warsztaty doskonalące oraz integracyjne dla tutorów, superwizje oraz spotkania ze studentami. Spotkania są otwarte dla wszystkich zainteresowanych nauczycieli akademickich UG. W pierwszej edycji projektu, Centrum otrzymało dofinansowanie w wysokości 11 000,00 PLN, w drugiej 10 666,70 PLN.
Laboratorium Inicjatyw Dydaktycznych
Centrum Tutorów UG współpracuje dydaktycznie i szkoleniowo z Laboratorium Inicjatyw Dydaktycznych UG (LID). LID wraz z Funduszem Inicjatyw Dydaktycznych (FID, wcześniej: Fundusz Innowacji Dydaktycznych) tworzą system wspierania i rozwijania dydaktyki w Uniwersytecie Gdańskim.
Laboratorium Inicjatyw Dydaktycznych (LID) to cykl warsztatów prowadzonych przez i dla nauczycieli akademickich UG, w tym również tutorów. Szkolenia są poświęcone nieszablonowym rozwiązaniom dydaktycznym i nowoczesnym metodom kształcenia. Prowadzący, reprezentujący różne dziedziny i dyscypliny naukowe, kładą nacisk na praktyczne aspekty omawianych zagadnień, co pozwala uczestnikom zaadaptować prezentowane dobre praktyki do własnych potrzeb, wynikających z charakterystyki prowadzonych przez nich przedmiotów. Warsztaty, których formuła jest zgodna z hasłem Centrum Tutorów UG „nauczyciele nauczycielom”, mają być inspiracją dla akademików do tworzenia własnych projektów dydaktycznych, których realizację ułatwią środki z FIDu. Warsztaty są połączone z instruktażem, jak prawidłowo wypełnić wniosek o dofinansowanie.
Doktoratorium Uniwersytetu Gdańskiego
Na podstawie doświadczeń z LID Biuro Jakości Kształcenia UG powołało Doktoratorium – kurs dydaktyki akademickiej dla doktorantów, prowadzony przez tych samych wykładowców, którzy prowadzą Laboratorium oraz współpracują z Centrum Tutorów UG. Wszystkim wydziałom przedstawiono ofertę przeprowadzenia go w ramach obecnego w programach studiów doktoranckich przedmiotu „dydaktyka szkoły wyższej” i w bieżącym roku akademickim (2016/2017) skorzystały z tej możliwości cztery wydziały: Biologii, Biotechnologii, Prawa i Administracji oraz Nauk Społecznych.
Perspektywy i upowszechnianie tutoringu w UG oraz działalności Centrum Tutorów i LID
W związku z realizacją „Projektu IQ” i działaniami w ramach „Centrum Tutorów UG” dr Beata Karpińska-Musiał otrzymuje szereg zaproszeń od władz różnych uczelni w Polsce do udziału w rozmaitych seminariach i konferencjach związanych z promocją tutoringu jako opcji dla podniesienia jakości kształcenia akademickiego. Do takich działań i spotkań należą między innymi:
Zupełnie nową, przyszłą odsłoną tutoringu akademickiego w Uniwersytecie Gdańskim, ma szansę zostać w nadchodzącym roku akademickim 2017/18 kurs przygotowawczy dla studentów międzynarodowych zakwalifikowanych do studiowania na Pomorzu, zwany Gateway to Studies in Europe. Jest to unikalna inicjatywa International Office Uniwersytetu Gdańskiego, a dr Karpińska-Musiał została zaproszona do funkcji Director of Gateway Course. Funkcja ta zobowiązuje do koordynacji pracą 10 tutorów UG, którzy podejmą się kompleksowej opieki tutorskiej nad przybyłymi studentami. Koncepcja tutoringu kompleksowego, złożonego z opieki trzech rodzajów tutorów dla jednego studenta (akademickiego, rówieśniczego i korporacyjnego), stanowi unikatową innowację Uniwersytetu, która już na etapie planowania budzi emocje i nadzieję na nowe możliwości wykorzystania tutoringu i wysokich kompetencji tutorów UG dla podnoszenia atrakcyjności kształcenia w Uniwersytecie Gdańskim.
Przykłady nowych dydaktycznych wdrożonych inicjatyw
Projekt IQ zakończył się w maju 2016, ale dzięki przychylności byłego dziekana Wydziału Filologicznego UG prof. Andrzeja Ceynowy oraz obecnego dziekana prof. Macieja Michalskiego, 12 chętnych tutorów podjęło się kontynuacji prowadzenia tutoriali już po wdrożeniach realizowanych w ramach Projektu IQ. Jak wspomniano wyżej w podsumowaniach, przeprowadzono na Wydziale Filologicznym kolejnych 420 tutoriali w latach 2015/16 i 2016/17. O dalszej kontynuacji tej oferty edukacyjnej i sposobie finansowania toczą się rozmowy między tutorami i władzami wydziału. Praca indywidualna ze studentem w długotrwałym procesie spotkań i ewoluowania wiedzy oraz kompetencji jest niezwykłą innowacją dydaktyczną w naukach humanistyczno-społecznych. Ponadto, zespołowa praca nad problemami proponowanymi przez środowisko społeczno-gospodarcze, realizowana tutorsko w ramach drugiej edycji Centrum Tutorów UG metodą Problem Based Learning, stwarza dla studentów nowe pola kształcenia kompetencji społecznych.
Korzyści z wdrażania idei tutoringu
Tutoring nie jest nowością dla pedagogów i historyków myśli pedagogicznej. Edukacja spersonalizowana oparta na umiejętnym zadawaniu pytań, naprowadzaniu na nowe pola dociekań badawczych, nową wiedzę, sięga czasów antycznych. We współczesnym uniwersytecie masowym jednakże, powrót do wybranych elementów podejścia spersonalizowanego jawi się jako wysoce wyjątkowa oferta dla ambitnych studentów z wysokimi oczekiwaniami. Tworzy propozycję opartą na dobrowolności i przestrzeń wspólnego z Tutorem dociekania intelektualnego na miarę własnych potrzeb i możliwości. Są studenci, którzy właśnie po to przychodzą studiować na uniwersytet.
Opracowanie: Monika Rogo, Biuro Rzecznika Prasowego UG
