W naukowym rankingu tygodnika „Polityka” (uczelnie pozycjonowane były według obiektywnych parametrów indeksu Hirscha oraz tzw. Listy Filadelfijskiej) Uniwersytet Gdański zajął 4. miejsce wśród 19. polskich uniwersytetów i 6. miejsce wśród 86 akademickich szkół wyższych w Polsce. To najwyższe miejsce w regionie pomorskim i wspólny sukces pracowników naukowo-dydaktycznych naszej uczelni. W porównaniu do roku ubiegłego wartość indeksu Hirsha dla UG wzrosła z 90 do 98 pkt.
W rankingu uczelni wyższych, obejmującym dane za rok 2013, Uniwersytet Gdański zajął 4. miejsce wśród 19 polskich uniwersytetów. Pierwsza trójka to uniwersytety: Warszawski, Jagielloński i Wrocławski. W rankingu 86. polskich uczelni akademickich (posiadających uprawnienia nadawania stopnia naukowego doktora) Uniwersytet Gdański zajął 6. miejsce. Pierwsza piątka to Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński, Politechnika Warszawska, Warszawski Uniwersytet Medyczny i Uniwersytet Wrocławski. W porównaniu do roku ubiegłego wartość indeksu Hirsha dla UG wzrosła z 90 do 98 pkt.
- To sukces kadry naukowo-dydaktycznej Uniwersytetu Gdańskiego, szczególnie nauk eksperymentalnych, które mają silną naukową pozycję i dużą liczbę cytowań. Należą się im wielkie podziękowania i gratulacje. To oznacza, że przyjęliśmy dobry kierunek naukowego rozwoju, ale obliguje także do dalszych starań, bo różnice wartości indeksu Hirscha w niektórych przypadkach wahają się nieznacznie. Warto powalczyć o miejsce w pierwszej piątce wszystkich uczelni w przyszłym roku, jesteśmy przecież bardzo blisko – mówi prof. dr hab. Bernard Lammek Rektor Uniwersytetu Gdańskiego.
Naukowy ranking „Polityki” został zbudowany na podstawie mierzalnych parametrów, używanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz przez Narodowe Centrum Nauki i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, w oparciu o bazę danych Instytutu Informacji Naukowej z Filadelfii (Web of Science/Web of Knowledge). Parametry te uwzględniają tzw. indeksy Hirscha i Listę Filadelfijską.
W dużym uproszczeniu – wartość indeksu Hirscha 50 dla naukowca oznacza, że 50 z jego publikacji było cytowanych co najmniej 50 razy, indeks H 100 dla jakiejś uczelni oznacza, że 100 prac z afiliacja z danej uczelni (przynajmniej jednego autora) było cytowanych co najmniej 100 razy. Indeks Hirscha został wprowadzony w 2005 roku przez amerykańskiego fizyka Jorge’a E. Hischa i stał się wiarygodną miarą zdolności systematycznego publikowania ważnych, często cytowanych artykułów naukowych.
Krótko o nauce na Uniwersytecie Gdańskim
Kadra naukowa Uniwersytetu Gdańskiego prowadzi badania naukowe na światowym poziomie, a w efekcie rozwijania więzi między działalnością naukową a praktyką gospodarczą na Uniwersytecie Gdańskim powstaje duża liczba ekspertyz i opinii, mających formę opracowań chronionych ustawą o prawach autorskich.
Naukowe odkrycia
Naukowcy z UG dokonują odkryć na skalę międzynarodową. Przykładów jest wiele i nie sposób wymienić niewielkiej części z nich. Uniwersytet Gdański należy na przykład do czołowych ośrodków naukowych na świecie w dziedzinie fizyki kwantowej. Tu powstały koncepcje i rozwiązania stosowane na całym świecie, a wyniki prac naukowych były cytowane w tysiącach prac innych autorów i stosowane w dziesiątkach laboratoriów. W ramach zespołów naukowych pod kierownictwem prof. Ryszarda Horodeckiego oraz prof. Marka Żukowskiego prowadzone są badania nad kryptografią kwantową, stanami ze związanym splątaniem, kwantową pamięcią, klonowaniem i kasowaniem informacji kwantowej, interferometrią kwantową. W 2007 roku na Uniwersytecie Gdańskim powołano Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej. Prof. Ryszard Horodecki, dyrektor Centrum oraz prof. Marek Żukowski z Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki UG zostali laureatami Nagrody Fundacji na rzecz Nauki, nazywanej Polskim Noblem, obaj w dziedzinie fizyki kwantowej. To jedno z najważniejszych wyróżnień dla polskich naukowców, przyznawanych za wybitne osiągnięcia i odkrycia naukowe. Prof. Żukowski został także tym roku laureatem polsko-niemieckiej nagrody Copernicus.
Jednym z rozpoznawalnych polskich naukowych sukcesów jest także opracowanie przez zespół naukowy pod kierownictwem prof. dra hab. Grzegorza Węgrzyna (Wydział Biologii UG) metody leczenia, mukopolisacharydozy typu III, nazywanej chorobą Sanfilippo (obecnie trwa już trzecia faza badań klinicznych, to ostatnie badanie przed wprowadzeniem leku do użytku). Inny przykład to badania zespołu pod kierunkiem profesora Franciszka Kasprzykowskiego (Wydział Chemii UG), który opracował substancję wykazująca wysoką aktywność przeciwdrobnoustrojową, nazwaną Cystapep 1, która objęta ona jest europejskim i amerykańskim patentem (związek ten jest interesujący jako potencjalne antybiotyki a także leki przeciwwirusowe).
Międzynarodwe projekty naukowe UG w liczbach
Uniwersytet Gdański w okresie od 2002 do końca 2013 roku uczestniczył w ponad 220 międzynarodowych projektach. Największe, obecnie realizowane na UG, to MOBI4Health oraz Quantum resOurces: conceptuaLs and APplicationS – QOLAPS” w ramach Programu IDEAS – Advanced Grant.
Uczelnia posiada bogate doświadczenie w realizacji projektów w ramach Programów Ramowych – łącznie 65 projektów. Do największych sukcesów zaliczyć można 3. europejskie centra doskonałości w 5. Programie Ramowym (Research and Education Centre for Urban Socio-Economic Development – RECOURSE, Centre of Excellence for Baltic Development, Education and Research – BALTDER, Centre of Excellence in Bio-safety and Molecular Biomedicine – BioMoBil), sieci doskonałości w 6. Programie Ramowym (Marine Biodiversity and Ecosystem Functioning – MARBEF, European Vigilance Network for the Management of Antiviral Drug Resistance – VIRGIL) oraz projekty o dużej skali w 7. Programie Ramowym: Exploring Marine Resources for Bioactive Compounds: From Discovery to Sustainable Production and Industrial Applications (MAREX), Quantum Interfaces, Sensors, and Communication based on Entanglement (Q-ESSENCE), Quantum resOurces: conceptuaLs and APplicationS (QOLAPS), CENTRE OF MOLECULAR BIOTECHNOLOGY FOR HEALTHY LIFE Biotech solutions bringing health to living organisms and environment supported by mass spec-focused research platform (MOBI4Health).
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej otworzyło dla polskiej nauki nowe możliwości finansowania działań m.in. poprzez korzystanie z funduszy strukturalnych – Europejskiego Funduszu Społecznego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz inicjatyw wspólnotowych. W okresie programowania 2007-2013 Uniwersytet Gdański realizuje łącznie 58 projektów w ramach następujących Programów Operacyjnych: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka - 29, Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego - 9, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko - 4, Program Operacyjny Pomoc Techniczna - 1, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich - 1, Program Operacyjny Kapitał Ludzki - 14 w tym 8 projekty, które mają na celu wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni w ramach Priorytetu IV Szkolnictwo wyższe i nauka.
Naukowcy Uniwersytetu Gdańskiego pozyskują również inne granty europejskie i międzynarodowe np. w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, LIFE +, Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy, jak również Europejskiej Współpracy Terytorialnej czy Lifelong Learning Programme.
Duże osiągnięcia UG notuje także w sferze grantów przyznawanych w konkursach Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Morski charakter badań naukowych
Uniwersytet Gdański wyróżnia na tle innych uczelni polskich morski charakter badań naukowych i kształcenia. Uczelnia realizuje dewizę in mari via tua (w morzu droga Twoja), służąc rozwojowi regionu pomorskiego, którego bogactwem jest morze. Morski autorytet uczelni budują znakomite stacje badawcze o międzynarodowej renomie, takie jak Stacja Morska Instytutu Oceanografii w Helu, Stacja Badania Wędrówek Ptaków czy Stacja Biologiczna.
Morski wizerunek uczelni to także kierunki studiów, specjalności i badania naukowe związane z morzem, zwłaszcza pobrzeżem Bałtyku. Dotyczy to przede wszystkim Wydziału Biologii oraz Wydziału Oceanografii i Geografii i takich kierunków, jak biologia, geografia, ochrona środowiska czy też oceanografia, ale także Wydziału Chemii, na którym prowadzone są badania nad ochroną środowiska morskiego, Wydziału Prawa i Administracji, na którym charakterystyczne jest skupienie się na badaniach prawa morskiego, międzynarodowego prawa morza, prawa i ustroju miast pomorskich, kryminalistyki morskiej. Na Wydziale Ekonomicznym istnieje Instytut Transportu i Handlu Morskiego, którego pracownicy prowadzą badania dotyczące ekonomicznych aspektów funkcjonowania transportu i handlu morskiego oraz prowadzą specjalność: międzynarodowy transport i handel morski, kształcąc specjalistów w tym zakresie. Zainteresowania literaturoznawców koncentrują się na mieście i regionie. Kontynuowane są długofalowe projekty badania związków literatury różnych epok z marynistyczną problematyką Pomorza. Trwają prace nad folklorystyką Polski północno-wschodniej i mitologią bałtosłowiańską. W badaniach historyków dominuje problematyka regionu Morza Bałtyckiego, historia Gdańska i Pomorza.
Nagrody i wyróżnienia
Naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego zdobywają polskie i międzynarodowe granty oraz nagrody. Są m.in. laureatami stypendiów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Narodowego Centrum Nauki, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz, wspomnianej wyżej, najważniejszej naukowej nagrody w Polsce, nazywanej Polskim Noblem, Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, przyznawanej za wybitne osiągnięcia i odkrycia naukowe. W dziedzinie nauk ścisłych, za badania związane z fizyką kwantową, w 2008 roku zdobył ją prof. Ryszard Horodecki, a w 2013 – prof. Marek Żukowski.
Badacze z Uniwersytetu Gdańskiego są także laureatami, najważniejszej na Pomorzu, Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza od początku jej ustanowienia. W dziedzinie nauk przyrodniczych i ścisłych: prof. dr hab. Maciej Żylicz (1992), prof. dr hab. Karol Taylor (1995), prof. dr hab. Zbigniew Grzonka (1999), prof. dr hab. Grzegorz Węgrzyn (2003), prof. dr hab. Marcin Pliński (2007), prof. dr hab. Ryszard Horodecki (2008), prof. Jerzy Błażejowski (2012). W kategorii nauk humanistycznych: prof. dr hab. Roman Wapiński (2001), prof. dr hab. Edmund Kotarski (2002), prof. dr hab. Józef Bachórz (2003), prof. dr hab. Bohdan Dziemidok (2004), prof. dr hab. Józef Borzyszkowski (2005), prof. dr hab. Jerzy Limon (2006), prof. dr hab. Małgorzata Czermińska-Książek (2007), prof. dr hab. Zdzisław Brodecki (2009), prof. dr hab. Jan Burnewicz (2010), prof. dr hab. Mirosław Szreder (2011), prof. Brunon Synak (2012), prof. Stefan Chwin (2013).
W 2003 roku w Gdańsku powołano naukową nagrodę dla młodych naukowców pod nazwą „Młody Heweliusz”, która od 2006 roku nosi nazwę Nagrody Miasta Gdańska dla Młodych Naukowców im. Jana Uphagena. W gronie wyróżnionych znaleźli się: dr Sławomir Antkiewicz (2003), dr Oktawian Nawrot (2004), dr Karol Horodecki i dr Monika Bokiniec (2006), dr Kamil Zeidler (2007), dr Michał Harciarek (2008), dr Paweł Antonowicz i dr Robert Łyżeń (2009), dr Sylwia Freza i dr Magdalena Giers (2011), Jakub Szlachetko (2012), Piotr Kitowski (2013).
dr Beata Czechowska-Derkacz, rzecznik prasowy Uniwersytetu Gdańskiego
