O nihilizmie, braku sacrum, odpowiedzialności w życiu publicznym i makiawelizmie - „Makiawelizm, patologia ducha, sacrum i polityka. Eseje z filozofii politycznej”
W swojej najnowszej książce prof. Romuald Piekarski szuka przyczyn współczesnego nihilizmu, nieobecności sacrum w kulturze, czyniąc osią swoich rozważań ideę Machiavellego oraz poszytego nihilizmem makiawelizmu. Praca ta traktuje również o odpowiedzialności w życiu publicznym i roli elit intelektualnych. Jak napisał jeden z recenzentów – „jest to zbiór poruszających i przenikniętych erudycją tekstów, będących swoistymi ćwiczeniami z filozofii politycznej.” „Makiawelizm, patologia ducha, sacrum i polityka. Eseje z filozofii politycznej” autorstwa prof. UG dr hab. Romualda Piekarskiego z Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa UG wydana właśnie przez Spółdzielczy Instytut Naukowy to lektura niełatwa, ale bardzo dziś potrzebna.
Książka jest zbiorem artykułów powstałych na przestrzeni 15 lat podzielonych na pięć bloków tematycznych. Część pierwsza pt. „Machiavelli, makiawelizm. Polityka i nihilizm” przedstawia znaczący sens przewrotu w filozofii politycznej, dokonanego przez Niccolò Machiavellego, autora słynnego traktatu o sprawowaniu władzy pt. „Książę”. Głównym bohaterem rozdziału drugiego zatytułowanego „Rozum praktyczny. Cnoty i tradycja” jest Alasdair MacIntyre, historyk idei, etyk i filozof oraz jego koncepcja etyki cnoty, którą zawarł w głośnej książce „After Virtue”. Prof. Romuald Piekarski przedstawia w tej części swojej pracy przede wszystkim cnoty polityczne, w szczególności cnotę roztropności, analizując w jaki sposób można opisać ją w kontekście działania rozumu praktycznego lub racjonalności praktycznej. W części trzeciej pt. „Patologia ducha. Sacrum i polityka” autor - podążając za pewnymi diagnozami kryzysu cywilizacji m. in. Edmunda Burke’a i Erica Voegelina - skupia się na nieobecności sacrum we współczesnej kulturze oraz propozycji jego przywrócenia poprzez pewnego rodzaju odnowę teologii politycznej. Rozdział czwarty pt. „Filozof w polis” jest kontynuacją pewnych zagadnień z części trzeciej – autor (nawiązując do tradycji klasycznej filozofii polityki) powraca w nim do analiz faszyzmu Karla Jaspersa i Hannah Arendt w kontekście winy i odpowiedzialności elit intelektualnych oraz pisze o niegodziwości polityki w czasach społeczeństwa masowego. W swoich rozważaniach koncentruje się na uwarunkowaniach strukturalnych, ideologicznych i politycznych. Ostatnią część zatytułowaną „Przyszłość świata w obliczu globalizacji” poświęca problemom i wyzwaniom globalizacji oraz szuka alternatywy politycznej dla zglobalizowanego świata.
Jak podsumował prof. Ryszard Mordarski z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy: „Książka <<Machiavelli, makiawelizm, patologia ducha, sacrum i polityka. Eseje z filozofii politycznej>> R. Piekarskiego to zbiór poruszających i przenikniętych erudycją tekstów, będących swoistymi ćwiczeniami z filozofii politycznej. Diagnozując współczesny nihilizm i nieobecność sacrum w kulturze, autor osią swych rozważań czyni myśl Machiavellego, ukazując późniejszy nurt destrukcyjny (Hobbes, Kant, Nietzsche) w przeciwstawieniu do wcześniejszego nurtu odpowiedzialnych dociekań nad rozumnością praktyczną (Arystoteles, Cyceron, Tomasz z Akwinu, E. Burke). Łącząc konserwatywny szacunek do cnoty mądrości i roztropności z republikańskim rozumieniem państwa i uprawiania polityki, autor proponuje nowe spojrzenie na problemy nowoczesności, związane z globalizacją, odpowiedzialnością w życiu publicznym i rolą elit intelektualnych. Odwołuje się w tych rozważaniach do najważniejszych myślicieli naszych czasów: Maxa Webera, Karla Jaspera, Hannah Arendt, Erica Voegelina, Leo Straussa i Alisdaire MacIntyre’a.”
O autorze książki:
Dr hab. Romuald Piekarski, prof. Uniwersytetu Gdańskiego, pracuje w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa UG, przewodniczący Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Zainteresowania profesora oscylują wokół filozofii polityki, filozofii religii, metafizyki i etyki politycznej. Jest autorem ponad 60 publikacji, w tym trzech książek: „Problem wartości poznawczych literackiego i filmowego dzieła sztuki” [Wyd. UG, Gdańsk 1993], „Wokół prawdy i interpretacji dzieła literackiego” w: „Zagadnienia estetyki współczesnej. Sztuka – wartości – poznanie” (wspólnie z P. Kawieckim) [Wyd. UG, Gdańsk 1994], „Koncepcja cnót politycznych Machiavellego na tle elementów klasycznej etyki cnót [Wyd. UG, Gdańsk 2007]. Ponadto jest redaktorem kilku prac zbiorowych i członkiem redakcji rocznika „Civitas”. Publikował w miesięczniku „Znak”, kwartalniku „Pieniądze i Więź”, „Pro Fide, Rege et Lege”, „Arce”, „Arcanach”, „Christianitas”, „Obywatelu”. Jest aktualnym Przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego – Oddział Gdański. Otrzymał kilka wyróżnień i nagród: Medal Komisji Edukacji Narodowej, Medal srebrny za długoletnią służbę oraz, na wniosek Instytutu Pamięci Narodowej, Krzyż Wolności i Solidarności.
dr Beata Czechowska-Derkacz, rzecznik prasowy Uniwersytetu Gdańskiego
