Prof. dr hab. Maria Mendel z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego będzie gościem kolejnego spotkania z cyklu Kawiarnia Naukowa Bałtyckiego Festiwalu Nauki. Spotkanie zatytułowane będzie: „Miejsce, pamięć i podmiotowe 'ja'”.
Czas: 24 kwietnia 2014, godz. 19:00
Miejsce: Hotel Rezydent, Sopot, Plac Konstytucji 3 Maja 3
Podmiotowość wiąże się z miejscem. Nie istnieje bez sprawczości, a sprawczy podmiot tworzy, albo przekształca miejsca – czyni sobie ziemię poddaną.
Podmiotowa tożsamość, nieustannie odwołując się zatem do miejsca, opiera się na pamięci, która przywołuje je w opowieści o aktywnym kształtowaniu siebie i świata. Podobno nie jesteśmy w stanie wyrazić siebie w narracji bez odwoływania się do miejsc, w których toczy się konstruująca nas aktywność. Zatem ma miejsce nie tylko to, co robimy, ale i zarazem to, kim jesteśmy.
Pamięć jednak ‘płata figle’; jest wybiórcza i… kapryśna w swojej pracy na rzecz tożsamości. Jak wskazują na to badania, selekcjonuje i osadza w zaskakujących kontekstach to, co wydawało się stanowić podstawę naszego ja. Zapominanie okazuje się więc dla nas równie istotne jak pamiętanie i - zarówno w indywidualnej, jak zbiorowej tożsamości - pamięć nierzadko bywa nie-pamięcią.
Podobnie jest z miejscami, które – raz znaczące dla nas i konstytuujące naszą tożsamość – innym razem okazują się ze znaczeń ‘wypróżnione’, stając się nie-miejscami, w których bytujemy, ale z którymi wydaje się nic nas nie łączyć.
Wszystkie te obserwacje mogą tworzyć podłoże dla zmiany, dokonującej się zarówno w podmiocie, jak miejscach, które tworzy lub unicestwia z udziałem nierozerwalnie powiązanych ze sobą procesów pamiętania i zapominania. Mogą stanowić podstawę dla indywidualnych i zbiorowych projektów edukacyjnych, których podjęcie okazałoby się zapewne rozpoczęciem – z wielu względów fascynującego - rekonstruowania (siebie z) przeszłości w teraźniejszości. Wykład może to zapowiadać.
Prof. Maria Mendel - całe swoje życie akademickie związała z Uniwersytetem Gdańskim. Zatrudniona w UG po studiach ukończonych w roku 1989, w tej uczelni obroniła pracę doktorską z pedagogiki. W niej też habilitacja będąca podsumowaniem dorobku w zakresie pedagogiki, animacji i edukacji społecznej, oraz tytuł profesora nauk humanistycznych w 2009 roku. Autorka wielu publikacji naukowych, w perspektywie problematyki podmiotowości (z akcentem na relację podmiot-miejsce) analizujących znaczenia i kontekst edukacyjny praktyk społecznych. W szczególności tych, które nie są obojętne dla jakości i demokratycznej kondycji życia lokalnych wspólnot. Ostatnie książki dotyczą wspólnoty gdańskiej: Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci (z Alicją Zbierzchowską, red., 2010); Jan Heweliusz i kultura heweliuszowska. Utilitas et delectatio (z Józefem A. Włodarskim, red., 2013). Realizatorka licznych projektów badawczych i wdrożeniowych oraz konsultantka i ekspertka w zakresie strukturalnych rozwiązań, tj. lokalne i ponadlokalne polityki społeczne i edukacyjne, strategie rozwoju społecznego (m.in. ekspert Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL; Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych oraz Laboratorium Innowacji Społecznej).
