22 marca 2018 roku na Wydziale Filologicznym UG odbyła się promocja książek "W czasie zatrzymane" Zbigniewa Żakiewicza i o Zbigniewie Żakiewiczu - tom 1: "Wybór szkiców literackich z lat 1977-2008" zebranych przez dr. Macieja Żakiewicza oraz tom 2: "Ze Zbigniewem Żakiewiczem - na Kresach i w bezkresie". Oba tomy w opracowaniu naukowym Katarzyny Wojan ukazały się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego w serii Biblioteka Studia Rossica Gedanensia (Gdańsk 2017).
Ta oryginalna dylogia ożywiła istotnie pamięć o wybitnym pisarzu, jakim był Zbigniew Żakiewicz. Wypełnia ty samym niezrozumiałą lukę w świecie nauki, w szczególności gdańskiej. Tom drugi jest bowiem pierwszą w środowisku monografią wieloautorską w traktującą o fascynującej osobowości i niezwykłych dziełach gdańskiego rusycysty.
Spotkanie poświęcone znakomitej twórczości literackiej i naukowej Żakiewicza zostało zorganizowane przez prof. nadzw. dr. hab. Zbigniewa Kaźmierczyka, prezesa Oddziału Gdańskiego Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, prof. dr. hab. Kazimierza Nowosielskiego oraz prof. nadzw. dr hab. Katarzynę Wojan, redaktora naczelnego rocznika "Studia Rossica Gedanensia".
W promocji udział wzięli m.in. Maciej Żakiewicz, autorzy znakomitych tekstów do książki o Żakiewiczu, dawni koledzy i przyjaciele pisarza - byli wykładowcy Uniwersytetu Gdańskiego, Dziekan Senior prof. nadzw. dr hab. Andrzej Ceynowa, jak również członkowie prestiżowego Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza.
Wydawnictwo UG reprezentowali: dyrektor Joanna Kamień, redaktor obydwu tomów - Małgorzata Kaczmarek, specjalista ds. organizacji i marketingu Łukasz Gwizdała, Spotkanie uświetnili znani pisarze gdańscy - Paweł Huelle oraz Aleksander Jurewicz, którzy podzielili się swymi barwnymi wspomnieniami o Żakiewiczu.
W mowie powitalnej prof. Katarzyna Wojan podkreśliła, iż dr Zbigniew Żakiewicz z Uniwersytetem Gdańskim związany był 31 lat, jednak pamięć o nim została nieco przykurzona. Wyraziła też słowa wdzięczności, skierowane m.in. do prof. Bogusława Żyłki, głównego pomysłodawcy całego przedsięwzięcia edytorskiego.
Wybrane wątki z biografii ojca przedstawił - okiem historyka - dr Maciej Żakiewicz. Własne spojrzenie na całokształt twórczości literackiej Zbigniewa Żakiewicza zaprezentował prof. Kazimierz Nowosielski, który dokonał również oryginalnych interpretacji Żakiewiczowskich dedykacji. Aspekt Rosji w dorobku pisarza znakomicie zobrazował w swym wystąpieniu prof. Zbigniew Kaźmierczyk, podkreślając, iż książka "Rosja, Rosja..." jest jedną z najcenniejszych pozycji w polskiej rusycystyce. Głos zabrali również: prof. Bogusław Żyłko oraz prof. emerita Irena Fijałkowka-Janiak.
Spotkanie Żakiewiczowskie upłynęło w bardzo przyjaznej atmosferze, przeplatane było wspomnieniami i anegdotami z życia pisarza. Było to już drugie w historii Wydziału Filologicznego UG seminarium promujące niezwykle cenny poznawczo i kulturowo dorobek naukowy i literacki Zbigniewa Żakiewicza. Poprzednie odbyło się w kwietniu 2016 roku z inicjatywy Katarzyny Wojan we współpracy z Oddziałem Gdańskim Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Tom 1: "Wybór szkiców literackich z lat 1977-2008" to antologia prześwietnych 161 intelektualnych tekstów, doskonale dobranych przez syna pisarza, które dotychczas istniały w rozproszeniu. Szkice te ukazywały się wcześniej na łamach znanych polskich periodyków, takich jak „Gwiazda Morza” i „Kwartalnik Artystyczny”. Pojedyncze teksty ukazywały się w miesięcznikach katolicko-społecznych: „Nasza Rodzina” i „Recogito”, w literackim „Teksty Drugie”, a także w poczytnych dziennikach regionalnych: „Dziennik Bałtycki”, „Gazeta Morska”. Cykle szkiców Żakiewicza dotykają złożonej problematyki filozoficzno-teologicznej, moralno-społecznej, kulturalno-artystycznej oraz tożsamościowo-autobiograficznej. Żakiewicz poruszał w nich chętnie problematykę ogólnospołeczną, komentował bieżące wydarzenia polityczne i prezentował własny światopogląd – jako polski patriota z Kresów. Szkice Żakiewicza to również barwna kronika życia kulturalnego Wybrzeża, którą tworzą reminiscencje, dywagacje, wspomnienia, diatryby, recenzje teatralne i literackie, a także przejmujące nekrologi. Pisarz ukazał bogaty wachlarz zjawisk świadczących o duchowym bogactwie życia mieszkańców naszego regionu. W swoich małych formach Żakiewicz opowiada niezwykle fascynująco o spotkaniach przedstawicieli kultury polskiej, rosyjskiej, białoruskiej, litewskiej, a nawet fińskiej. Kreśli niezwykłe sylwetki najważniejszych twórców kultury rodzimej, ale też słowiańskiej, z którymi zawarł bliskie przyjaźnie. Ze szkiców tych wyłania się plejada znakomitych aktorów i aktorek, reżyserów, pisarzy i poetów, publicystów, artystów. Do panteonu czołowych gdańskich inicjatorów życia kulturalnego, którym Żakiewicz poświęcił w swych szkicach wiele miejsca, należą literaci i poeci, tacy jak: Selim Chazbijewicz, Stefan Chwin, Mieczysław Czychowski, Aleksander Jurewicz, Piotr Kotow, Kazimierz Nowosielski, Paweł Huelle i in., tłumacze: Piotr Pankiewicz, Andrzej Zgorzelski i in., a także znani uczeni, pracownicy Uniwersytetu Gdańskiego: prof. Franciszek Apanowicz, prof. Małgorzata Czermińska, prof. Maria Janion, śp. prof. Jerzy Godwod, prof. Grzegorz Ojcewicz, prof. Bogusław Żyłko i in. Antologię tekstów poprzedza refleksyjna wypowiedź prof. Niny Taylor-Terleckiej z Uniwersytetu w Oxfordzie.
Tom 2 pt.: "Ze Zbigniewem Żakiewiczem - na Kresach i w bezkresie" zawiera czternaście tekstów dotyczących wybranych wątków biograficznych oraz refleksji na temat twórczości literackiej i naukowej Żakiewicza, tworzących jego unikalny portret pisarski. Ich autorami są osoby reprezentujące różne środowiska akademickie (gdańskie, białostockie, olsztyńsko-szczycieńskie oraz szczecińskie), związane z wybitnym pisarzem relacjami o różnym stopniu bliskości i zażyłości: przyjaciele, współpracownicy, uczniowie, a także młodsi uczeni zafascynowani jego bogatym i niezwykłym dorobkiem intelektualnym. Teksty do książki przygotowali: prof. Bogusław Żyłko, prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Kaźmierczyk, prof. Kazimierz Nowosielski, prof. Franciszek Apanowicz, dr hab. Tatiana Czerska, prof. nadzw. dr hab. Hieronim Chojnacki, dr hab. Irena Fijałkowska-Janiak, dr hab. Grzegorz Ojcewicz, dr Grzegorz Czerwiński, dr Piotr Koprowski, dr Maciej Żakiewicz oraz ks. Wiesław Lauer.
Zamieszczone w książce teksty przybierają różnorodne formy wypowiedzi, nierzadko zawierają silny pierwiastek emocjonalny. Są wśród nich artykuły naukowe, eseje, retrospekcje, a także dokumenty osobiste w postaci listów – żywiołowej korespondencji Grzegorza Ojcewicza ze Zbigniewem Wołk-Wołczackim. Tom drugi jest bardzo ekspresywny, pełen emocji, o różnym natężeniu, którymi podszyte są teksty napisane przez osoby bliskie Żakiewiczowi. Autorzy artykułów, którzy z kolei kontakt z samym Żakiewiczem mieli znikomy, czerpią dziś z jego twórczości, odkrywając nowe szlaki interpretacyjne i widzenia różnych światów w dziełach Żakiewicza przedstawionych.
Fot. Tadeusz Zaleski
