W czwartek 4 sierpnia zakończyły się archeologiczne badania ratownicze poprzedzające budowę stacji transformatorowej na placu pomiędzy ulicami: Górka i ks. Rogaczewskiego w Gdańsku. Podczas prac trwających od maja udało się odsłonić i zadokumentować pozostałości przedwojennej zabudowy z XIX i początków XX wieku oraz nawarstwień kulturowych sięgających do XV wieku, kiedy funkcjonowała tzw. piaskownia. Przeważająca ilość pozyskanych zabytków ruchomych, to przedmioty codziennego użytku z okresu międzywojennego pozostałe w zburzonych budynkach, jednak znaleziono również liczny materiał nowożytny oraz późnośredniowieczny.
Na badanym obszarze wykopano ok. 40 tys. przedmiotów, w tym m.in. monety, figurki, bogato zdobione kafle, fajkę oznakowaną emblematami masońskimi, butelki po napojach, ceramikę użytkową, porcelanę, zabawki dziecięce, a także szkielety zwierząt hodowlanych i domowych. Ze względu na piaszczyste podłoże mało się zachowało przedmiotów metalowych. Najwięcej znalezisk jest datowanych na okres Wolnego Miasta Gdańska. Po ich skatalogowaniu i zakonserwowaniu, zostaną najprawdopodobniej w całości zdeponowane w zbiorach Instytutu Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie będzie można je oglądać. Ponadto przechowywane zabytki pozwolą studentom archeologii na kontakt z prawdziwym materiałem, co jest o wiele skuteczniejszą metodą obeznania się z nim i zdobycia doświadczenia potrzebnego w przyszłej pracy zawodowej, niż w przypadku oglądania zdjęć zabytków w trakcie tradycyjnych wykładów.
Badania na tym terenie potwierdziły wcześniejsze przypuszczenia archeologów. Wykopaliska odsłoniły trzy główne etapy zagospodarowania tej przestrzeni. Od XV wieku była tu piaskownia, czyli miejsce, skąd wydobywano materiały do rozbudowy Głównego Miasta, a od XVII wieku znajdowało się tutaj zaplecze niezachowanego obecnie Bastionu Piaskowego (niem. Bastion Sandgrube), który był częścią zewnętrznej linii gdańskich umocnień. Z kolei w XIX i XX wieku powstało tu kilkanaście kamienic należących do dzielnicy zamożnych mieszkańców. Świadczy o tym obecność m.in. dobrej jakości porcelany oraz wiele szklanych wyrobów używanych do drogich wówczas trunków.
Kilka kwestii zaskoczyło grupę archeologów - nie spodziewali się, że pod piaskami uda im się odnaleźć nie tylko warstwy nowożytne, ale również te średniowieczne. Ponadto, na podstawie dawnych planów byli niemal przekonani, że odnajdą pozostałości po ogrodach, a tymczasem nie znaleźli po nich żadnych śladów. Kolejna kwestia to latryny, których zazwyczaj znajduje się mnóstwo podczas wykopów w mieście. Tutaj jednak, mimo, że teren był dosyć duży, tuż przed zamknięciem badań odkryto zaledwie jedną latrynę z XIX wieku. Znaleziono jednak bardzo dużo rur, co świadczy o podłączeniu wszystkich kamienic na tym terenie do kanalizacji w początkach XX w.
Znalezione fundamenty zostały w całości udokumentowane i rozebrane. W przypadku badań ratowniczych przed inwestycją, rzadko kiedy konserwator wydaje decyzję o zabezpieczeniu i wyeksponowaniu odkrytych zabytków nieruchomych, ponieważ wymagałoby to zwykle znacznych zmian w planie zabudowy, bądź całkowitego wstrzymania planowanej inwestycji. Dlatego zasadniczym celem badań ratowniczych jest dokumentacja i zebranie jak największej ilości informacji na podstawie dokonanych odkryć, zanim badane stanowisko całkowicie zostanie zniszczone w trakcie budowy – tłumaczy archeolog Agnieszka Naleźny
Prace były prowadzone przez pracownię badań archeologicznych ProArcheo razem z Instytutem Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego. Kierownikiem badań była dr Joanna Dąbal z Zakładu Archeologii Średniowiecza i Nowożytności.
