Populacja morświnów żyjąca w Morzu Bałtyckim została oszacowana na zaledwie około 450 osobników. To utwierdza nadaną jej w 2008 roku przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody(International Union for Conservation of Nature) kategorię krytycznie zagrożonej. Badania prowadzone są w ramach projektu SAMBAH, w którym uczestniczą wszystkie państwa Unii Europejskiej, usytuowane wokół Bałtyku. Koordynatorem badań ze strony Polski jest Uniwersytet Gdański.
Wyniki projektu SAMBAH zaprezentowano właśnie na międzynarodowej konferencji podsumowującej w Kolmården Wildlife Park (Szwecja) w dniach 8-9 grudnia 2014 roku.
Morświn (Phocoena phocoena), to jeden z najmniejszych gatunków waleni na świecie (osiąga ok. 1.5-1.9 m długości i 50-70 kg masy ciała). W ramach projektu SAMBAH (Statyczny Akustyczny Monitoring Bałtyckich Morświnów, www.sambah.pl) prowadzone są badania, które mają przyczynić się do ochrony tego zagrożonego gatunku.
Jak wyjaśniają realizatorzy projektu – obecną ocenę liczebności (około 450 osobników) oparto na danych z nasłuchu odgłosów echolokacyjnych tych ssaków, zarejestrowanych przez dwa lata podczas prowadzenia projektu SAMBAH.Zbadanie zmienności występowania morświnów w obrębie Bałtyku pozwoliło na zidentyfikowanie obszarów, gdzie zwierzęta te gromadzą się w różnych porach roku, a szczególnie gdzie najliczniej przebywają latem, gdyż jak można przypuszczać, celem tych koncentracji jest rozród, który u tego gatunku przypada na okres od czerwca do sierpnia.
Był to największy do tej pory tego typu projekt na świecie. Przedsięwzięcie było ogromnym wyzwaniem i wysiłkiem logistyczno-naukowym na rzecz uzyskania danych, które prawdopodobnie da się wykorzystać w ochronie tych jedynych żyjących w Bałtyku waleni.
Krajowym koordynatorem projektu SAMBAH jest dr Iwona Pawliczka ze Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego w Helu: e-mail iwonapvp@ug.edu.pl, tel.: 58 675 08 36
Informacje od realizatorów projektu:
Morświny orientują się w przestrzeni za pomocą echolokacji, wykorzystując, podobnie jak nietoperze, dźwięki o wysokiej częstotliwości. Bazując na nagraniach uzyskanych w ciągu dwóch lat i tyle samo trwających analizach statystycznych, naukowcy oszacowali liczbę żyjących w Bałtyku zwierząt na 447 osobników.
Informacje o echolokacyjnych sygnałach (dźwiękach wydawanych przez morświny) były rejestrowane przez hydrofony urządzeń detekcyjnych typu C-POD. Rozmieszczono je na 304 stacjach w obszarach stref ekonomicznych należących do wszystkich nadbałtyckich państw Unii Europejskiej w zakresie głębokości od 5 do 80 metrów.
Dzięki technice modelowania przestrzennego udało się stworzyć mapy sezonowego rozmieszczenia morświnów w badanym akwenie. Ukazują one te rejony, na których okresowo przebywają dwie populacje tych ssaków bytujące w regionie Morza Bałtyckiego – populację z Bałtyku właściwego i zachodniego. Zauważa się także ich separację w rozrodczym okresie od maja do grudnia. Osobniki z bałtyckiej populacji koncentrują się w obszarze na południowy wschód od Olandii (głównie rejon Midsjö – wody w granicach wyłącznej Szwedzkiej strefy ekonomicznej).
W zimniejszej porze roku (od stycznia do maja) zasięg występowania morświnów wydaje się być bardziej rozproszony. W tym czasie odnotowano zwiększoną ilość ich detekcji u polskich wybrzeży. Wyniki te pokrywają się z wnioskami z badań jakie uzyskano przy użyciu analogicznej metody detekcji jaką w latach 2010 – 2011r zastosowano na wodach Zatoki Puckiej. Prawdopodobnie rozsiedlenie morświnów w Bałtyku w okresie zimy i wczesnej wiosny wiąże się z ich wędrówkami pokarmowymi w poszukiwaniu skupisk drobnych ryb pelagicznych i dennych.
Metody badawcze wypracowane w trakcie tego największego na świecie hydroakustycznego projektu dedykowanego morświnom, dają nowe możliwości oceny zmian zasobów tego gatunku przy zastosowaniu pasywnych urządzeń detekcji akustycznej.
| SAMBAH - Statyczny Akustyczny Monitoring Bałtyckich Morświnów – www.sambah.pl
Wnioski z badań mają przyczynić się do ochrony bałtyckich morświnów. Projekt rozpoczął się w styczniu 2010 roku i zakończy się ostatecznie we wrześniu 2015 r. Uczestniczą w nim wszystkie państwa Unii Europejskiej usytuowane wokół Bałtyku. Wnioski z badań mają przyczynić się do ochrony bałtyckich morświnów. Projekt finansowany jest z europejskiego mechanizmu finansowego, ,LIFE +” i środków narodowych.
Morświn (Phocoena phocoena)
To jeden z najmniejszych gatunków waleni na świecie osiąga ok. 1.5-1.9 m długości i 50-70 kg masy ciała (samice są niewiele większe niż samce). Ubarwienie morświnów jest szaroczarne - do białego po spodniej stronie ciała. Ich pysk jest raczej tępy (bez wyodrębnionego dzioba), a płetwa grzbietowa niska w kształcie trójkąta równobocznego. Morświny zachowują się skrycie i z reguły trudno dostrzec je na powierzchni wody. Żywią się drobnymi rybami, jak śledzie, szproty i małe dorsze, zjadają także ryby denne jak babkowate i dobijakowate. Gatunek ten bytuje w strefie wód umiarkowanych północnej półkuli. W rejonie Morza Bałtyckiego rozróżniane są trzy oddzielne populacje: żyjąca w połnocno-wschodniej części morza, występująca w zachodnim Bałtyku, Morzu Bełtów i południowej części cieśniny Kattegat oraz Północnej części Kattegatu w Skagerraku i Morzu Północnym.
|
| Załącznik | Wielkość |
|---|---|
 morswiny_w_Baltyku_policzone.doc | 40 KB |
