Senat Uniwersytetu Gdańskiego na posiedzeniu 30 czerwca 2011 roku nadał prof. dr hab. Maciejowi Żyliczowi tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego za wybitny wkład w rozwój biochemii i biologii molekularnej, a szczególnie za badania nad białkami opiekuńczymi, za kształtowanie warunków promujących rozwój nauki w Polsce oraz za wkład w rozwój UG.
O nadanie profesorowi Maciejowi Żyliczowi tego tytułu wnioskowały Wydziały: Biologii, Oceanografii i Geografii oraz Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG - GUMed. Uroczystość wręczenia najwyższego tytułu akademickiego nastąpić ma podczas inauguracji roku akademickiego 2011/2012 – 4 października.
Prof. dr hab. Maciej Żylicz jest Prezesem fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, ma ogromne zasługi się dla rozwoju biotechnologii i biologii molekularnej, jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, wywodzi się ze środowiska naukowego naszego regionu i przy wielu okazjach okazał sie bardzo pomocny w sprawach dotyczących Uniwersytetu Gdańskiego.
Jak napisano w uzasadnieniu wniosku o nadanie tytułu Pan prof. Maciej Żylicz reprezentuje rzadko spotykane cechy osobowości: połączenie wszechstronnych zainteresowań oraz wielkiej aktywności, co niewątpliwie pozwala na osiągnięcie sukcesów zarówno w rozmaitych dziedzinach wiedzy, jak i działalności społecznej.
Główny nurt badawczy prof. Macieja Żylicza dotyczy białek szoku cieplnego i należy do „gorących” tematów współczesnej Biologii, tematyka prac jest niezwykle aktualna i ważna zarówno dla podstawowych badań biologicznych jak i zastosowań medycznych. Profesor Maciej Żylicz jest głównym autorem, lub współautorem, ponad 80 publikacji naukowych, z których większość została ogłoszona w najlepszych międzynarodowych czasopismach o wysokim współczynniku oddziaływania (IF), a łączna liczba ich cytowań przekracza 5300.
Jest od lat aktywnie zaangażowany w reformowanie nauki polskiej poprzez wprowadzanie mechanizmów sprzyjających podnoszeniu poziomu badań naukowych i międzynarodowych standardów uprawiania i organizacji nauki. W latach 1997-2004 działał na różnych stanowiskach w Komitecie Badań Naukowych (m. in. jako przewodniczący Zespołu Nauk Biologicznych w okresie 2001-4) Ponadto był przez kilka lat członkiem Komitetu Polityki Naukowej Rady Ministrów RP, a także reprezentował Polskę w Europejskiej Konferencji Biologii Molekularnej i był wybrany na przewodniczącego sekcji biologii molekularnej European Research Council Od 2005 roku jest prezesem Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP), pozarządowej organizacji mającej ogromne zasługi dla finansowania oryginalnych projektów badawczych, całkowicie niezależnie od dotacji z budżetu państwa.
Kariera naukowa nowego doktora honorowego UG od początku związana była z tą uczelnią. Prof. Maciej Żylicz jest absolwentem UG ukończył studia z fizyki oraz biologii, przygotował pracę doktorską z zakresu biochemii i został zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego. W latach 1990-1993 był prorektorem ds nauki Uniwersytetu Gdańskiego Aktywnie uczestniczył w tworzeniu unikatowego Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii AMG-UG, tutaj wypromował wielu doktorów, z których część jest obecnie profesorami UG.
Prof. Maciej Żylicz jest wnukiem pułkownika Bohdana Hulewicza, jednego z dowódców Powstania Wielkopolskiego, bliskiego współpracownika Marszałka Piłsudskiego Jest synem Andrzeja Żylicza, inżyniera budowy okrętów, wykładającego na Politechnice Wrocławskiej. Urodził się w Gdańsku, szkołę podstawową ukończył we Wrocławiu, a liceum ogólnokształcące o profilu sportowym w Zielonej Górze Uprawiał koszykówkę i skok wzwyż.
Studia wyższe z zakresu fizyki oraz studia indywidualne z biologii ukończył na Uniwersytecie Gdańskim w 1977 roku Trzy lata później doktoryzował się w dziedzinie biochemii na Akademii Medycznej w Gdańsku Profesor Żylicz habilitował się z zakresu biologii molekularnej w 1986 roku w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie Wielokrotnie przebywał w Stanach Zjednoczonych na stażach naukowych, a także jako profesor wizytujący na Uniwersytetach Utah i Stanforda. W wieku zaledwie 31 lat został profesorem Uniwersytetu w Utah, gdzie kierował własnym zespołem badawczym Był też promotorem kilku prac doktorskich na tej uczelni W roku 1992 uzyskał w Polsce tytuł profesora nauk przyrodniczych a w roku 1996 został zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego na Uniwersytecie Gdańskim, na Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii AMG-UG. Od roku 1999 jest zatrudniony jako profesor i kierownik Zakładu Biologii Molekularnej w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, wypromował 15 doktorów, pięciu z jego współpracowników (doktorantów i habilitantów) uzyskało tytuł profesora
Jego wczesne prace dotyczyły mechanizmu replikacji, czyli powielania DNA, podstawowego procesu życiowego każdej komórki, i prowadzone byty na modelowym organizmie, wirusie bakteryjnym, bakteriofagu lambda. Wyniki tych prac stały się zarazem podwaliną dalszych prac i odkryć związanych z późniejszą drogą naukową profesora Macieja Żylicza, dotyczącą białek szoku termicznego, Hsp. Stał się on pionierem badań nad białkami szoku termicznego czyli białkami opiekuńczymi, inaczej chapeionowymi, o których teraz w biologii bardzo głośno, i o których dzisiaj wiadomo, że pełnią niezwykle ważną rolę w kluczowych procesach fizjologicznych komórki. W tym czasie o białkach szoku termicznego wiedziano bardzo niewiele ale zaczęto zwracać na nie uwagę, kiedy okazało się, że są to białka powszechnie występujące we wszystkich organizmach, niezbędne dla przeżycia nie tyko w warunkach stresowych i silnie zachowane w ewolucji: np oczyszczone po raz pierwszy przez Pana prof Żylicza białko DnaK ma swoje odpowiedniki u człowieka w postaci grupy białek Hsp70 1 nasze białko Hsp70 jest w około 50% identyczne z bakteryjnym.
Profesor Maciej Żylicz badając replikację, jako pierwszy rozpoczął badania biochemiczne nad białkami chaperonowymi, które okazały się być niezwykle ważne nie tylko w replikacji ale także w tworzeniu i modulowaniu struktury innych białek, w transporcie białek w komórce, w sygnalizacji komórkowej, w proteolizie i regulacji genów Wadliwe funkcjonowanie tych białek może prowadzić do ciężkich schorzeń takich jak choroby nowotworowe czy neurodegeneracyjne, np choroba Parkinsona czy Alzheimera
W pionierskich badaniach Pan prof Żylicz opisał własności biochemiczne bakteryjnych białek opiekuńczych tworzących tzw. system Hsp70. Ustalił, że białka DnaT i GrpE stymulują aktywność ATPazową DnaK i wykazał, że system Hsp70 nie tylko tworzy nowy, uniwersalny system ochrony komórek przed czynnikami zewnętrznymi ale również w warunkach bezstresowych wpływa na fundamentalne dla komórki reakcje, takie jak replikacja, transkrypcja i proteoliza Jak okazało się w następnych latach, podobny system chaperonowy funkcjonuje w komórkach prawie wszystkich znanych organizmów, z ludzkim włącznie
W pracach z ostatnich lat, 2004-2009, wykazał, ze białka chaperonowe są niezbędne dla aktywności antynowotworowej p53 a także zademonstrował po raz pierwszy, że onkogen MDM2, białko wiążące ATP i oddziałujące z p53, posiada aktywność chaperonową.
Wyniki badań Profesora doprowadziły innych autorów do opracowania nowego typu szczepionek przeciwnowotworowych oraz opracowania metody spowalniania negatywnych symptomów wybranych chorób neurodegeneracyjnych
Badania naukowe Profesora Żylicza zostały wyróżnione nagrodami: Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Premiera RP oraz Prezesa PAN Jest doktorem honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego Jest także laureatem nagrody Heweliusza przyznawanej przez Prezydenta Gdańska, był wybrany "Człowiekiem Roku 2001" przez gazetę "Dziennik Bałtycki" Profesor Żylicz jest członkiem rad redakcyjnych EMBO Journal, EMBO Reports oraz IUBMB Life Jest także członkiem rzeczywistym PAN, korespondentem PAU oraz Academia Europaea Profesor Żylicz jest członkiem z wyboru Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej (EMBO), w tym w latach 2003-2007 był członkiem Rady EMBO, a także jest członkiem Amerykańskiego Towarzystwa Biochemii i Biologii Molekularnej
Profesor aktywnie działał w podziemnej opozycji w czasach PRL W latach 1973-1979 brał udział w działalności Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i Ruchu Młodej Polski W 1976 roku był sygnatariuszem „Listu 66 do Sejmu PRL” - protestu napisanego w związku ze zmianami konstytucji PRL. W 1977 roku brał udział w zbieraniu podpisów i pieniędzy dla obrony robotników z Radomia i Ursusa Na początku stanu wojennego w dniach 13-15 grudnia 1981 r był przewodniczącym strajku na Uniwersytecie Gdańskim W latach 1980-1989 był zastępcą a później Przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ -"Solidarność" Uniwersytetu Gdańskiego
| Załącznik | Wielkość |
|---|---|
 zyliczhc.rtf | 54.87 KB |
